Proteza e gjurit (artroplastia e gjurit) ka vertetuar te jete nje mjet shume efektiv ne trajtimin kirurgjikal te osteoartritit te gjurit prej shume vitesh. Se fundmi, edhe Proteza Unikondilare e gjurit eshte shfaqur si nje opsion i mundshem per disa paciente.
|
|
| Osteoartrit i kompartmentit medial | |
Gjuri perbehet prej tre kompartamentesh : kompartamenti medial, kompartamenti lateral si dhe kompartamenti patellofemoral. Ne nje pjese te pacienteve osteoartritik, jo gjithmone i gjithe gjuri eshte i prekur prej artritit. Ne disa te semure vetem kompartamenti medial , ose ne disa raste me pak te zakonshme vetem kompartamenti lateral eshte i prekur nga kjo semundje.
Ne keta te semure Proteza Unikomparmentale e Gjurit mund te konsiderohet si nje opsion per trajtimin e tyre. Termi unikompartmental i referohet zevendesimit vetem te nje komparatmenti te gjurit, krahasuar me Protezen Totale te Gjurit qe perfshin zevendesimin e te tre kompartamenteve te gjurit.
 |
 |
| Osteonekroze spontane e kompartmentit medial | |
Meqenese ne Protezat Unikondilare zevendesohet vetem nje pjese e artikulacionit, procedura kryhet nepermjet nje incizioni te vogel ( me te vogel se proteza totale), perfshihen ne te me pak diseksion i indit kockore dhe te indeve te buta dhe duke ofruar potencialisht perfitime me te medha ne fazen e sherimit dhe rehabilitimit me te hershem.
Pothuajse te gjitha studimet tregojne qe Protezat Unikondilare kane me pak humbje gjaku gjate procedures dhe pas saj, si dhe incidence me te ulet te komplikacioneve mjekesore. Pacientet te cilet i nenshtrohen kesaj procedure kane rezultate me te mira persa i perket disa funksioneve si p.sh. ngjitja e shkalleve ose gjunjezimi.
Shume studime tregojne se pacientet qe i jane nenshtruar nje procedure te sukseshme zevendesimi unikondilar te gjurit, e fitojne me shpejt harkun e levizjeve te gjurit dhe ne teresi kane hark me te madh levizjesh te gjurit krahasuar me paciente qe i nenshtrohen protezes totale te gjurit.
Nga ana tjeter perqindja e revizionimit per Protezat Unikompartmentale eshte me e larte sesa per Protezat Totale te Gjurit. Gjithashtu bazuar ne studimet, revizionimi i nje Proteze unikondilare nuk rezulton ne te njejtin rezultat funksional si nje i semure qe i nenshtrohet Protezes Totale si procedure primare. Gjithashtu , revizionimi teknikisht eshte me komplekse sesa Proteza Totale si procedure primare sidomos kur kemi patur humbje te mases kockore ose hark te paket te levizjeve.
Ne fund te viteve 50 dhe fillim te viteve 60, MacIntosh dhe McKeever dhane raportimet e para per zevendesimin e pjeses se prekur te platose tibiale me nje disk prostetik. Protezat e para ishin pa cement.
Ne fillim te viteve 70, Gunston dhe Marmor ne menyre te pavarur nga njeri tjetri zhvilluan dhe implementuan Protezen Unikompartmentale te Gjurit me cement.
Ne 1988, pas nje periudhe ndjekje 10 – 13 vjecare te 97 rasteve Marmor raportoi 21 raste deshtimi te procedures, duke akuzuar progresionin e artritit ne komponentet e tjere te gjurit ose “loosening”. Install publikoi nje punim ku perqindja e revizionimit ne Proteze Totale Gjuri ishte rreth 22 %.
Ne kete menyre , ne fund te viteve 80 popullariteti i Protezes Unikondilare te Gjurit pesoj renie. Megjithate , pasi u vu re se duhej evituar hiperkorrektimi i akseve mekanike, kirurget ishin ne gjendje te ulnin riskun e asaj qe dhimbja ne kompartmentin e paprekur mund te conte ne deshtim te shpejte te procedures.
Me publikimin e studimeve te ndryshme ne fund te viteve 80 dhe fillim te viteve 90, ku pas nje ndjekje 10 vjecare suksesi i mbijeteses i kalonte 93 %, entuziazmi per Protezen Unikondilare filloi te rritej perseri sepse perqindjet e mbijeteses se kesaj procedure ishin te krahasueshme me ato te Protezes Totale te Gjurit.
Vitet e fundit eshte vene re nje rritje e larte e interest per Protezen Unikondilare, edhe per arsyen e prezantimit te teknikes invazive minimale parapatelare. Kjo procedure potencialisht mund te ule semundshmerine, komplikacionet, si dhe qendrimet e zgjatura ne spital.
Thuhet se proteza Unikondilare e Gjurit duhet te jete procedura e pare kirurgjikale per osteoartritin ne paciente te rinj ne moshe dhe e fundit ne pacientet me moshe te madhe.
Argumenti qe qendron pas kesaj shprehje eshte se ne pacientet e rinj, nje zevendesim unikondilar eshte me i thjeshte , sherohet me shpejt dhe ka nje kohe te njejte kur kalohet ne zevendesim total te gjurit si dhe alternativa tjeter qe eshte osteotomia tibiale ose femorale.
 |
 |
Meqenese reshtimi natyral i komponenteve kockore te gjurit mundet vetem te rivendoset dhe jo te ndryshoje, kjo procedure do te ishte e kundraindikuar ne paciente me vendosje natyrale me shume se 5° ne varus ose ne valgus. Ne vendosje natyrale me te medhaja se keto , kjo procedure do te prodhonte ngarkese eksesive ne kompartamentin e zevendesuar dhe probabilisht deshtim me te hershem te procedures.
Ngarkesat e vena re ne protezat jane ne proporcion te drejte me peshen e pacientit. Duke konsideruar qe ngarkesat mbi gjurin normal jane kater here pesha trupore , dhe qe ne nje gju normal 75 % e kesaj ngarkese i kalon kompartamentit medial , ne nje pacient me indeks te madh trupor kjo mund te coje ne deshtime te hereshme te procedures.
Ne pergjithesi udhezimet e meposhtme duhen marre ne konsiderate kur planifikohet zevendesim unikondilar i gjurit :
Kundraindikacionet e zevendesimit unikondilar jane si me poshte:
Zevendesimi unikondilar i gjurit eshte procedure qe mund te mbarte komplikacione gjate dhe pas kryerjes se procedures.
Kjo procedure mbart te njejtat komplikacione te mundshme kirurgjikale si dhe zevendesimi total i gjurit dhe qe shkurtimisht jane te meposhte shenuara :
Proteza Unikondilare, nqs aplikohet ne menyre te selektuar ne pacientet e duhur dhe nga kirurge me eksperience mund te ofroje mbijetese dhe sukses te krahasueshem me Protezen Totale te Gjurit. Seleksionimi i kujdesshem i pacienteve per Proteze Unikondilare ngelet celesi i suksesit te kesaj procedure kirurgjikale. Ne kohet e sotme, llogaritet qe vetem 6 – 10 % te pacienteve mund te konsiderohen kandidate te pranueshem per kete lloj procedure.
Proteza Unikondilare kerkon nje procedure kirurgjikale me pak invasive, qe potencialisht rezulton ne nje kohe me te shpejte sherimi post operator. Duhet shtuar qe se fundmi shume studime kane theksuar qe Proteza Unikondilare, rezulton me hark me te mire levizjeje te gjurit po te krahasohet me Protezen Totale standarte te gjurit.
Megjithate , per shkak se revizionimi i Protezes Unikondilare ne Proteze Totale jo gjithmone jep nje rezultat te ngjashem me ate te protezes primare totale te gjurit, pacientet e rinj me nivel te larte aktiviteti fizik duhen vleresuar mire duke konsideruar indikacionet dhe kunderindikacionet per proteze unikondilare.
Paciente duhet te kuptojne ate qe shtimi ne peshe dhe aktiviteti i rritur fizik, ne menyre potenciale mund te japin deshtim te shpejte te procedures dhe konvertimi ne proteze totale te gjurit mund te mos jape te njejtin rezultat si nje proteze primare totale e gjurit.
1 - Shantanu Patil, Clifford W Coldwell, Jr, Kace A Ezzet, Darryl D D Lima. Can Normal Knee Kinematics Be Restored with Unicompartmental Knee Replacement? J of Bone and Joint Surg: 2005; 87-A :332 –338.
2 - Gleeson RE, Evans R, Ackroyd CE, Webb J, Newman JH. Fixed or mobile bearing unicompartmental knee replacement? A comparative cohort study. Knee: 2004 Oct; 11 (5) 379 –84.
3 - Svard, U C G , Price, A J. Oxford medial unicompartmental knee arthroplasty, A survival analysis of an independent series. J of bone Joint Surg: 2001; 83-B:191-4
4 - Donald W Pennington, John Swienckowski, William B Lutes, Gregory N Drake. Unicompartmental Knee Arthroplasty in Patients Sixty years of Age or Younger. J Bone Joint Surg:2003 85-A:1968 – 1973
5 - Hernigou, P, Medevielle, D, Debeyre, J ,Goutallier, D. Proximal tibial osteotomy for osteoarthritis with varus deformity. A ten to thirteen-year follow-up study. J Bone Joint Surg.:1987; 69-A: 332-354
7- M Jackson, P P Sarangi, J H Newman. Revision total knee arthroplasty. Comparison of outcome following primary proximal tibial osteotomy or unicompartmental arthroplasty. The Journal of Arthroplasty. October 1994 9, (5): 539 – 542.
8 - Barrett, W P and Scott, R D . Revision of failed unicondylar unicompartmental knee arthroplasty. The Journal of Bone and Joint Surgery: 1987, 69-A:1328 – 1335
9 - Hernigou, Deschamps. Alignment Influences Wear in the Knee after Medial Unicompartmental Arthroplasty. Clin Orthop Relat Res. June 2004: (423): 161-165.
10- Hsu R W, Himeno S, Coventry MB, Chao EY. Normal axial alignment of the lower extremity and load-bearing distribution at the knee. Clin Orthop Relat Res. 1990 Jun; (225): 215-227.
11 - Sergio Romagnoli. The Unicompartmental Knee Prosthesis and the Rotatory Gonoarthrosis Kinematic Offprint from John N Insall, W Norman Scott, Giles R Scuderi. Current Concepts in Primary and Revision Total Knee Arthroplasty. , Lippincott-Raven Publishers, Philadelphia 1996
12- Suggs J F, Li G, Park S E, Steffensmeier S, Rubash H E, Freiberg A A. Function of the anterior cruciate ligament after unicompartmental knee arthroplasty: an in vitro robotic study. J Arthroplast:. Feb 2004;19 (2): 224 –229.
13- Engh, Gerard, Ammeen, Deborah. Is an Intact Anterior Cruciate Ligament Needed in Order to Have a Well-Functioning Unicondylar Knee Replacement? Clin Orthop & Relat Res: 2004. (428): 170 – 173.
14- Hernigou P, Deschamps G. Posterior slope of the tibial implant and the outcome of unicompartmental knee arthroplasty. J Bone Joint Surg:2004 86 – A (3): 506 – 511.
16- Squire, Matthew, Callaghan John J. Goetz, Devon, Sullivan, Patrick, Johnston, Richard. Unicompartmental Knee Replacement: A Minimum 15 Year Followup Study. Clin Orthop and Relat Res. October 1999; (367): 61–72.
17 - Terence J Gioe, Kathleen K Killeen, Daniel P Hoeffel, Jack M Bert, Thomas K Comfort, Karem Scheltema, Susan Mehle, Katherine Grimm. Analysis of Unicompartmental Knee Arthroscopy in a Community-Based Implant Registry. Clinical Orthopaedics and Related Research: 2003;
18 - Crockarell JR, Guyton JL. Arthroplasty of the knee. In: Canale ST, Beatty JH, ed. Campbell's Operative Orthopaedics. 11th ed. Philadelphia, Pa: Mosby Elsevier;2007:chap 6.
19 - Berger RA, Meneghini RM, Jacobs JJ, et al. Results of unicompartmental knee arthroplasty at a minimum of ten years of follow-up. J Bone Joint Surg Am. 2005;87(5):999-1006.
20 - Patil S, Colwell CW Jr, Ezzet KA, et al. Can normal knee kinematics be restored with unicompartmental knee replacement? J Bone Joint Surg Am. 2005;87(2):332-338.
21 - Richmond J, Hunter D, Irrgang J, et al. American Academy of Orthopaedic Surgeons. Treatment of osteoarthritis of the knee (nonarthroplasty). J Am Acad Orthop Surg. 2009;17:591-600