LINDJA PARA KOHE (PARTUS PREMATUR)

Perkufizimi

Lindja para kohe (LPK) perkufizohet si prezenca e kontraksioneve uterine me intensitet dhe frekuence me efekt progresiv ne dilatacionin dhe shkurtimin e cerviksit para 37 javeve te shtatezanise.

Lindja para kohe perkufizohet si prania e 6-8 kontraksione uterine ne ore ose 4 kontraksione uterine ne cdo 20 minuta. perpara javes se 37 te shtatezanise.

Lindje para kohe mund te jete nje kolum i dilatuar me shume se 2cm ose i shkurtuar mbi 80% te gjatesise se tij , perpara javes se 37 te shtatezanise.

Incidenca eshte 9% e te gjithe lindjeve te gjalla.
Eshte nje nga shkaktaret kryesor te vdekshmerise neonatale.
Kemi rreth 14.9 milion raste ne vit me lindje te parakohshme. Nga keto 5% ne Europe, 18% ne Afrike, 60% ne Azi dhe ne Afriken subsahariane dhe pjesa tjeter ne Amerike.
Ne baze te shkaqeve kemi 45-50% idiopatike, 30% me membrana te plasura dhe 15-20% per indikacione amtare.

Klasifikimi

Lindja para kohe ndahet ne tri kategori kryesore:

me membrana intakte (te paplasura)
me membrana te plasura
e indikuar (indikacion fetal ose amtar)

Fizpatologjia

Mekanizmi i sakte i lindjes para kohe eshte i panjohur. Disa nga faktoret qe ndikojne jane:

Hemoragjia deciduale.
Mbidistendimi uterin nga shtatezani multiple ose polihidramnion.
Inkompetenca cervikale (trauma, biopsi me konizim).
Distorsioni uterin (anomali te duktusit myllerian, fibromioma uterine).
Inflamacioni cervikal nga vaginoza bakteriale ose trikomonas vaginalis.
Inflamacioni maternal (temperatura maternale nga infeksionet urinare, respiratore).
Ndryshimet hormonale (stresi fetal ose maternal).
Insuficienca utero-placentare (hipertensioni arterial, diabeti insulinovartes, abuzimi me droge, duhanpirja, alkooli).

Faktoret e riskut

Mbipesha ose nenpesha perpara shtatezanise
Duhanpirja
Mungesa e nje kujdesi prenatal
Perdorimi i droges dhe alkoolit ne shtatezani
Patologji te ndryshme amtare (hipertensioni arterial, preeklampsi, diabet mellitus, crregullimet e koagulimit te gjakut, infeksionet amtare)
Defektet fetale
FIVET (fekondimi in vitro)
Shtatezani multiple
Shtatezani te aferta me njera-tjetren
Histori familjare per lindje para kohe
Histori e meparshme personale per lindje para kohe

Indikatoret

Indikatoret e riskut per lindje te parakohshme ndahen ne 5 kategori kryesore:

Karakteristikat individuale (raca / etniciteti)
Karakteristikat fetale (seksi i fetusit, numri fetal, korioniciteti)
Historia obstetrikale (histori te meparshme per lindje te parakohshme)
Faktoret e modifikueshem te riskut (statusi social, stili i jetes, infeksionet)
Shenja te lindjes se hershme (markues ekografik dhe laboratorik)

Indikatoret e mesiperm ndahen ne dy grupe:

A-Te pamodifikueshem (etniciteti, historia obstetrikale, fetusi, te dhena mjekesore)

B-Te modifikueshem (duhani, stimulimi ovarial, numri i embrioneve te transferuar, infeksionet, stili i jetes).

Dhimbje mesi, ne fundshpine me shpesh, konstante ose here pas here qe nuk qetesohet me ndryshimin e pozicionit.
Kontraksione uterine cdo 10 minuta ose me shpesh.
Krampte ne abdomenin e poshtem te ngjashme me dhimbjet mestruale.
Rrjedhje te likidit amnial nga vagina.
Simptoma te gripit si nauza, te vjella, diarre.
Rritje e presionit ne pelvis ose poshte ne vagine.
Rritje e sekrecioneve vaginale, gjakrrjedhje vaginale.

Diagnoza

Anamneza
- Lindje para kohe te kaluara, kontraksione uterine te tanishme.
- Infeksione gjate shtatzanise dhe simptoma te infeksioneve prezente (urinare, respiratore).
- Aktiviteti seksual, ngarkese e rende fizike, trauma, medikamente te ndryshme.
Ekzaminimi fizik
- Te pergjithshme (temperatura, takikardi fetale ose amtare).
- Ekzaminimi vaginal me spekulum (perjashtohet plasja e membranave dhe merret kulture per klamidia, gonorre, streptokoku i grupit B, trikomonas, vaginoza bakteriale, mykoplazma hominis dhe ureoplazma ureolitika).
- Ekzaminimi vaginal bimanual pasi eshte perjashtuar plasja e membranave.
Analiza laboratorike
- Gjak komplet, urine komplet dhe urokulture, strisho vaginale dhe kulture e sekrecioneve vaginale.
- Fibronektina fetale.
Ekografia
Vleresohet: pozicioni fetal, likidi amnial, pesha e perafert fetale, anomali fetale dhe uterine, profili biofizik fetal, lokalizimi dhe struktura e placentes, shenja te shkolitjes placentare.
Monitorimi i vazhdueshem i rrahjeve te zemres fetale (RZF) dhe i kontraksioneve uterine.

Si te vleresojme kontraksionet uterine:

Vendosim doren mbi abdomen.
Nese ndiejme qe uterusi fillon te forcohet atehere kemi te bejme me kontraksione uterine.
Vleresojme kohen e zgjatjes se nje kontaksioni uterin dhe shpeshtesine e tyre.
Qetesojme kontraksionet uterine (ulemi ose shtrihemi, mbledhim kembet, ndryshojme pozicionin, pime 2-3 gota uje).
Kontraksione te crregullta, te rralla jane kontraksione false dhe nuk shkaktojne ndryshime ne qafen e mitres dhe jane kontraksionet te Braxton-Hicks.

Vleresimi i riskut gjate shtatzanise

Historia obstetrikale, risk i larte ne gra me nje histori te meparshme per lindje para kohe.

Vleresimi fizik, ekzaminimi vaginal bimanual dhe me spekulum i cili vlereson nese kemi plasje te membranave apo jo dhe ndryshimet qe vihen re tek qafa e mitres ne lidhje me dilatacionin dhe shkurtimin e saj. Gjatesia cervikale me pak se 25mm, ne shtatzanine nen 28 jave ka nje sensitivitet deri ne 49% te lindjes para kohe.

Testet laboratorike, vleresimi per vaginoze bakteriale simptomatike dhe asimptomatike, semundje seksualisht te transmetueshme si gonorrea, klamidia, PH vaginal, strisho vaginale, pap testi, testi i tolerances ndaj glukozes, TORCH IgM dhe IgG, At antikardiolipin, At antikoagulante te lupusit.

sindromi i destresit respirator
displazi bronkopulmonare
ductus arterious apertus
enterokoliti nekrotizant
demtimi neurologjik
apne
sepsis neonatal
vdekja fetale

Femijet prematur kane me vone nje risk me te larte per probleme pulmonare, shikimi, degjimi...

Prognoza

Jetueshmeria fetale varet nga javet e shtatezanise. Sa me heret lindja aq me i larte rreziku per vdekshmeri fetale. Me pak se 23 jave, rrezikshmeria 0-8%, 24 jave arrin 15-20%, 25 jave arrin 50-60%, 26-28 jave arrin deri ne 85% dhe 29 jave arrin deri ne 90%.

Identifikimi i faktoreve te riskut per lindje para kohe
Diagnostikimi ne kohe i saj
Identifikimi i etiologjise
Vleresimi i mireqenies fetale
Sigurimi i terapise profilaktike per te zgjatur shtatezanine dhe per te reduktuar incidencen e sindromit te distresit respirator dhe infeksioneve intraamniotike
Fillimi i terapise tokolitike kur indikohet
Vleresimi i nje plani per ndjekjen maternale dhe fetale
Ruptura e parakohshme e membranave

Trajtimi

Hidrimi. Jepet solucion izotonik 500cc iv.
Medikamente per te qetesuar mitren (terapi tokolitike).
- Inhibitor te sintezes se prostaglandinave, Indometacina ( efekti anesor oligohidramnion).
- Agjent betaadrenergjik ,Ritodrina (efekti anesor palpitacione, edeme pulmonare, ishemi miokardiale, aritmi).
- MgSO4 (monitorohen efektet toksike, depresioni pulmonar, arrest kardiak. Efektet anesore te saj jane skuqje, nauze, dhimbje koke, lodhje).
- Cabllokues, Nifedipina (efektet anesore jane hipotension, takikardi, skuqje, dobesi, nauze, kongjestion nazal, crregullime interstinale, nervozizem).
Medikamente per mushkerite pulmonare
Kortikosteroidet jane medikamentet qe nxitin maturimin pulmonar fetal ne shtatzani midis javes se 24-34, po qe se nuk evidentohen shenja te infeksionit. Ato shpejtojne prodhimin e sulfaktantit ne mushkeri dhe ulin vdekshmerine fetale, hemoragjine cerebrale dhe enterokolitin nekrotizant. Mund te perdoret betametazoni 2 here nga 12mg brenda 24 oreve. Efekti optimal arrrihet pas 24 oreve nga doza e dyte dhe zgjat deri ne 7 dite.
Terapi profilaktike me antibiotik
Perdoret kunder streptokokut te grupit B, administrohen ne kushte spitalore. Perdoret penicilina ose ampiciline. Ne rast alergjie ndaj penicilines perdoret klindamicina.

Regjim shtrati
Ulet aktiviteti fizik
Nderpritet aktiviteti seksual (nuk ka studime te mirefillta per te)
Perdoret terapia tokolitike