Pyetja e parë që një paciente do të shtrojë në rast se merr një test negative pas një procedure Fekondimi In Vitro (IVF / Fertilizim In Vitro / FIVET) është "Pse dështoi cikli im IVF?" Një cikël i dështuar IVF është një moment shumë delikat dhe shumë i vështirë për pacienten … Është i dhimbshëm pasi gjithë shpresat që pacientja ndërton dhe ushqen gjatë këtij cikli fekondim in vitro vaniten menjëherë … Stresit emocional i shtohet edhe fatura jo e vogël financiare që për pacienten ikën brenda 2-3 javëve
Vetë natyra njerëzore synon që të gjejë përgjigjen e duhur pas cdo dështimi në mënyrë që ta shmangë atë në përpjekjen tjetër. Megjithatë kjo nuk ndodh në Fekondim In Vitro … Për fat të keq mjekët nuk janë në gjendje (dhe kjo për shkak se të tilla janë nivelet e njohurive kudo nëpër botë) të japin një arsye për dështimin e fekondimit in vitro në disa raste.
IVF është në një këndvështrim edhe një "lojë shansi" e cila përfshin jo vetëm burimet tuaja financiare por edhe ëndrrat tuaja për tu bërë nënë. Është shumë i trishtueshem fakti që ende nuk ka një shpjegim për cdo rast IVF, qoftë ky i përfunduar me sukses apo me rezultat negativ.
Kjo shpjegohet me faktin se niveli i njohurive tona nuk mjafton për të shpjeguar procesin biologjik që kontrollon zhvillimin e embrionit dhe implantimin. Me transferimin e embrionit në mitër, asnjë nuk është në gjendje të dijë dhe parashikojë se cdo të ndoshë me të më pas. Afërmendsh, si mund të "gjurmojmë" ne rrugën/fatin e një grumbulli qelizash (embrioni) kur ata janë në kavitetin uterin (të mitrës)? Ne nuk jemi në gjendje të parashikojmë se cili embrion do të implantohet dhe pse, dhe për rjedhojë ne nuk mund të dimë përse një cikël fekondimi in vitro rezulton me sukses apo dështon!
Fatkeqësisht apo fatmirësisht, askush nuk shtron pyetjen tjetër po aq llogjike – "Përse cikli IVF im rezultoi me sukses?" – Edhe kjo pyetje nuk ka përgjigje ende!
Personi i parë të cilit pacientja i drejtohet në këto raste janë mjekët që realizuan procesin e fekondimit in vitro (gjinekologë dhe embriologë). Ata kanë përcaktuar indikacionin për Fekondim In Vitro dhe ata u kanë thënë se kanë shanse të mura suksesi. Pritshmëritë e pacientes janë që mjeku të ketë përgjigje për pyetjen – "Përse cikli im IVF dështoi kur ecuria ka qenë e mirë?".
Disa paciente shkojnë deri aty sa të kenë dyshime mbi kompetencën e klinikës, laboratorit apo edhe të mjekut që kreu procedurën. Disa paciente, nga ana tjetër, fajin e hedhin tek vetja e tyre duke menduar se trupi i tyre nuk funksionon si duhet dhe nuk është i aftë të mbajë (por i flak) embrionet e krijuara me mund të laborator. Disa fajësojnë veten për shkak të dietës jo të mirë që kanë mbajtur apo të lodhjes apo moskujdesit gjatë dy javëve që pasojnë transfertën e embrioneve.
Megjithatë një paciente e cila ka dëgjuar me vëmendje cfarë mjeku ka shpjeguar përpara procedurës (dhe jo cfarë kërkon ajo në të besojë apo cfarë ka dëgjuar nga shoqet e saj) apo ka lexuar sado pak për fekondimin in vitro e kupton shumë mirë se një dështim në fekondim in vitro nuk është "faji" as i mjekëve dhe as i pacientes. Të tilla paciente e kalojnë më mirë një rezultat negativ dhe e kanë më të lehtë të kalojnë në tutje drejt një rivlerësimi të rastit dhe një tentative tjetër IVF.
Detyra më e rëndësishme e një mjeku është që ti përgatisë pacientët edhe për një rezultat negativ në fund të fekondimit in vitro. Një specialist i mirë në IVF do të shpenzojë kohë dhe energji që ti shpjegojë pacientes pikat e pasigurta të IVF dhe shanset e ndryshme që cifte të ndryshme mund të kenë. Kjo pasi një pjesë e pacienteve besojnë në mënyrë të gabuar se "tani që filluan fekondimin in vitro pas 9 muajve do të bëhen me bebe". Këtë nuk e premton asnjë mjek dhe asnjë klinikë.
Një mjek që në momentet e para harxhon kohë që t’ju shpjegojë shanset (të cilat juve mund tju duken më të pak se pritshmëritë tuaja) më besoni është më i përgatitur se ata mjekë të cilët harxhojnë vetëm 30 sekonda me ju duke ju premtuar sukses të sigurtë.
Arsyet sic e përmendëm edhe më lartë nuk dihen me siguri. Mund të përmbledhim mundësitë e mëposhtme:
Le të marrim një rast hipotetik: një cift fertil që është duke u përpjekur për të nisur një shtatzani në dhomën e tyre të gjumit. A rezulton në një shtatzani cdo kontakt seksual i këtij cifti gjatë ditëve fertile të femrës (mesi i cliklit)? Sigurisht që jo! Një cifti fertil mund ti duhet plot një vit për të arritur shtatzaninë. Shanset e këtij cifti fertile për të arritut shtatzaninë gjatë një cikli menstrual janë 15 – 25%. Këto shifra tregojnë në mënyrë të qartë se riprodhimi njerëzor nuk është një proçes perfekt! Që do të thotë se jo cdo cikël menstrual është perfekt dhe që jo cdo cikël menstrual rezulton me prodhimin e një veze "normale".
Në momentin që ne pranojmë se rendimenti i riprodhimit natyror tek njerëzit është 15 – 25% atëherë kurrsesi nuk mund të pretendojmë përqindje 100% suksesi tek fekopndimi in vitro. Në një cikël IVF, shanset për të patur një shtatzani variojnë nga 40-50%. Megjithatë ne e kemi të pamundur të përcaktojmë me siguri në se është cilësia e embrioneve apo receptiviteti i ulur i mitrës arsyeja që qëndron pas një IVF me rezultat negativ.
Pacientëve nuk u pëlqen përgjigja se mjekët nuk i dinë të gjitha arsyet pas një rezultati negativ. Kjo i bën ata që natyrisht të dyshojnë mbi kompetencën e mjekut: Nqs ai nuk i di të gjitha … dmth ai nuk është aq i mirë sa duhet. Mos duhet të shkojmë diku tjetër për një opinion më të saktë? Ky mendim përforcohet akoma më shumë kur mjeku nuk u përgjigjet ose nuk është disponibël për të shpjeguar arsyet e rezultatit negativ.
Akoma më keq është kur referohen si arsye të dështimit kolla apo stresi apo të tjera arsye pseudoshkencore si TORCH apo qelizat NK. Kjo sjell me vete një seri testesh apo analizash të tjera të panevojshme dhe me kosto financiare shtesë. Vetëm një mjek me eksperiencën e duhur do të përgjigjet se "për fat të keq arsyeja nuk mund të identifikohet. Ne vetëm mund të hipotetizojmë disa prej mundësive, por kurrsesi të individualizojmë njërën në mënyrë definitive".
Sigurisht që do të ketë pacientë jo maturë që do të zhgënjehen nga një përgjigje e tillë. Kjo është e pashmangshme! Janë pikërisht këto paciente që binden shumë lehtë nga mjekë të cilët e gjejnë arsyen e dështimit sapo i japin dorën pacientes apo u premtojnë brenda 30 sekondave qiellin dhe tokën bashkë. Në fund të fundit, pacienti meriton mjekun që zgjedh …
Edhe sikur pacientja të përpiqet të kuptojë se nuk ka një përgjigje definitive për arsyen e një rezultati negative të një cikli IVF, shpesh herë ajo nuk është në gjendje ta pranojë këtë fakt. Këtu ka vlerë edhe shprehja "zemra ka arsye të cilat arsyeja nuk i kupton". Kështu shumë paciente mundohen të gjejnë një faktor në dështim në mënyrë që ta korrigjojnë ë përpara se të nisin një proçedurë tjetwr IVF.
Të përpiqet sërish! Nqs indikacioni për fekondim in vitro është korrekt, atëherë një mjek serioz do të rekomandojë një cikël tjetër fekondimi In Vitro. Sigurisht që do të ketë një rivlerësim të rastit, do të ketë ndryshime bazuar në përgjigjen tuaj gjatë stimulimit të parë dhe këto duhet që tju shpjegohen. Përpara një tentative tjetër fekondimi in vitro, mjeku mund të kërkojë kryerjen e disa analizave apo procedurash diagnostike të cilat mendohen se lidhen me mungesën e implantimit. Megjithatë ekzaminimet shtesë zakonisht kërkohen pas 2-3 ciklesh fekondimi in vitro pa sukses. Kjo sepse në shumicën e cifteve infertilë, shtatzania do të arrihet brenda 3 cikleve Fekondimi In Vitro.
Një pjesë e pacienteve do të kenë më shumë se 2 rezultate negative radhazi në Fekondim In Vitro (> 2 cikle). Në këto raste kemi të bëjmë me recurrent IVF failures ose dështime radhazi në IVF. Në këtë grup do të futen të gjitha ato paciente me 2-3 rezultate radhazi negative të IVF të cilat kanë patur embrione të mira, transfertë të lehtë nga ana teknike të embrioneve dhe pa probleme të dukshme të uterusit (mitrës).
Shkaqet mund të lidhen me embrionin, me mitrën dhe shkaqe të tjera ekstragenitale por me ndikim në fushën e riprodhimit.
Shkaqet embrionike (Cilësia jo e mirë e embrioneve)
Defektet gjenetike që embrionet mund të përmbajnë janë shkaku i parë përse ata nuk implantohen në uterus (mitër). Këto defekte nuk janë të mundura të identifikohen në procedurat standarte të fekondimit in vitro. Edhe diagnoza gjenetike pre-implantacionale (PGD) nuk mund t’i identifikojë të gjitha këto defekte. Për embriologun, shpesh herë është shumë e vështirë të dallojë se cili nga embrionet është me cilësi normale dhe cili përmban defekte gjenetike, pasi në shumë raste ata duken njësoj.
Ndonjëherë embrionet kanë anomali të zonës pellucida (kapsula që rrethon embrionet dhe që duhet të "çahet" në mënyrë që embrionet të kenë mundësi të implantohen). Në rastet me fështime të përsëritura të IVF, rekomandohet PGD dhe assisted hatching.
Duhet të kemi parasysh se në shumicën e rasteve, përgjegjëse për cilësinë e embrioneve është qeliza vezë. Me rritjen e moshës së pacientes reduktimi i rezervës ovariane sjell edhe një reduktim të cilësisë së vezëve të mbetura dhe rritjen e mundësisë për anomali gjatë koncepsionit (bashkimit me spermatozoidin dhe kthimin në embrion). Ndonjëherë qeliza vezë është me cilësi të reduktuar edhe në mosha më të reja. Kjo është arsyeja pse një femër që i nënshtrohet IVF në moshën 40 vjecare ka më shumë embrione anormalë se sa një femër që i nënshtrohet IVF në moshën 25 vjecare.
Në disa raste, njëri nga partnerët (ose të dy) mund të jenë mbartës të anomalive gjenetike / kromozomiale (si psh translokacione) duke bërë që vezët ose spermatozoidet të përmbajnë anomaly të cilat tu trashëgohen embrioneve. Këta embrione me anomali nuk implantohen ose edhe kur implantohen përfundojnë në abort të hershëm. Ja përse në rastet me më shumë se 2 cikle IVF pa sukses, këshillohen analizat gjenetike tek cifti.
A mund ta ndryshojmë ne cilësinë e embrioneve? Jo! Kjo është e pamundur. Në fekondim In Vitro nuk shpiket dhe as ndryshohet gjë! Cilësia e embrioneve do të varet nga cilësia e vezëve dhe e spermatozoideve.
Uterusi (mitra) jo receptiv – është arsyeja e dytë se përse embrionet nuk implantohen në mitër. Kjo është edhe shumë frustruese sidomos kur kemi embrione shumë të mira por që nuk na japin shtatzani.
Infeksionet e ndryshme:
Anomali të endometriumit mund të shkaktojnë dështim të implantimit të embrioneve. Këtu përmendim:
Identifikimi i tyre është i mundur vetëm përmes histeroskopisë. Prandaj përpara një procedure të 3-të IVF, rekomandohet gjithnjë histeroskopia nqs nuk është kryer ende ose nqs ka dyshime mbi cilësinë e endometriumit (shtresa në të cilën hidhen embrionet).
Defekte të dritares së implantimit. Kjo diritare është periudha gjatë së cilës, falë progesteronit, embrioni lejohet të implantohet në endometër. Kjo periudhë në të cilën endometriumi është receptive besohet se zgjat 2-6 ditë. Duke qenë se karakteristikat organike dhe funksionale të pacienteve të ndryshme janë të ndryshme, jo të gjitha mund të përfitojnë njësoj nga protokollet standarte të suportit me progesterone që japin mjekët pas aspirimit të ovociteve dhe pas transfertës së emnbrioneve. Për këtë arsye në rastet me dështime të përsëritura të IVF, rekomandojmë doza të larta të progesteronit.
Shkaqet e tjera (ekstragenitale):