Dhimbja e mesite pjesës së poshtme të saj përshkruhet si një dhimbje e menjëhershme,e fortë dhe persistente ose si një dhimbje e topitur që ndihet në pjesën e poshtme të mesit.Ajo ështe e zakonshme dhe prek pjesën më të madhe të njerëzve gjatë jetës së tyre.Në shumicën e rasteve fillon krejt papritur shkaktohet nga një tërheqje muskulare që vjen si rezultat i një pune të rëndë fizike,lëvizje të sforcuar, gjatë një sforcimi me ngritje peshe ose lëvizje e pakontrolluar, rrotullimi të trungut e më rrallë pas një rrëzimi.
Por dhe pas një qëndrimi të gjatë, të papërshtatshme, qoftë në këmbë ose ulur. Kushte të tjera që shkaktojnë dhimbjen e mesit janë: stenoza spinale, artriti {osteoartriti}, infeksionet spinale {osteomielitis}, tumoret spinale dhe frakturat vertebrale.
Pothuajse të gjithë ne do të përjetojnë dhimbje mesi në një pikë në jetën tonë. Kjo dhimbje mund të varijojë nga e lehtë në të rëndë. Ajo mund të jetë për kohëshkurtër ose afatgjatë. Mirëpo dhimbja e mesit mund të shkaktojë vështirësi për të bërë shumë aktivitete të përditshme.
Njohja e shpinës tuaj dhe se si ajo punon mund të ju ndihmojë të kuptoni pse ju keni dhimbje mesi.
Shpina juaj është e përbërë nga eshtra të vogla, të quajtura rruaza, të cilat janë pirg në krye të njëri-tjetrit. Muskujt, ligamentet, nervat, dhe disqet intervertebral janë pjesë plotësuese e shpinës tuaj.
Shtylla kurrizore është një formin kockor rezistent dhe i përkulshëm e përbërë nga një bashkësi vertebrash (rruazash), përgjithësisht 32 ose 34, dhe shtrihet nga baza e kafkës deri tek bishti. Ajo shërben si strukturë mbajtëse e organizmit, si vend për kapjen e muskujve dhe si mbrojtëse e palcës kurrizore.
Shtylla kurrizore formohet nga 5 segmente:
Shtylla kurrizore mbron palcën kurrizore dhe merr pjesë në pjesën më të madhe të lëvizjeve të trupit.
E parë nga anash, shtylla kurrizore paraqet disa harkime, të quajtura harkime fiziologjike: lordoza cervikale, kifoza dorsale dhe lordoza lumbare. Gjendje të ndryshme patologjike mund ti deformojnë këto harkimeShtylla kurrizore shfaq 4 përkulje që kanë funksion të rrisin elasticitetin e shtyllës kurrizore.
Flitet për:
Palca e kurrizit dhe Nervat
Këto "kabllot elektrike" udhëtojnë përmes kanalit kurrizore dhe mbartin mesazhe nëpërmjet trurit në muskujt. Nervat dalin nga palca e kurrizit përmes hapjeve përkatëse në rruazat.
Muskujt dhe Ligamentet
Këto ofrojnë mbështetje dhe stabilitet për shpinën tuaj dhe pjesën e sipërme të trupit. Ligamentet e forta lidhin rruazat për të ndihmuar mbajtjen e shtyllës kurrizore në pozitë.
Miniartikulacionet Facet
Midis rruaza janë nyje të vogla që ndihmojnë lëvizjen e shpinës.
Disqet intervertebral
Shtylla kurrizore është e lëvizshme dhe resistente fal disqeve ndërvertebror që ndajnë një rruazë nga tjetra. Disqet ndërvertebror funksionojnë si amortizator të vërtetë duke lejuar kështu spostimin e qindra kileve dhe zvogëlojnë përplasjet gjatë aktiviteteve ditore. Disqet ndërvertebror shërbejnë për më tepër për të shpërndarë më mire fuqinë dhe lehtësojnë lëvizjen
Disqet intervertebral janë të sheshtë dhe të rrumbullakët, dhe rreth një cm të trasha. Ata janë të përbërë nga dy komponente
Annulus fibrosus.
Kjo është strukture e e jashtme e diskut është si unazë fleksibile e forte dhe e ashpër. Ajo i ndihmon lidhjen e rruazave.
Nucleus pulposus.
Kjo është e butë si-pelte, dhe është qendra e annulus.fibrosus Ajo i jep diskut aftësitë e amortizimit të peshës (shock-absorbing capabilities).
Dhimbja e mesit është e ndryshme nga një person në tjetër.Dhimbja mund të ketë një fillimin e ngadaltë apo të vijë papritur.Dhimbja mund të jetë me ndërprerje pra të shfaqet here pas here ose e vazhdueshme. Në shumicën e rasteve, dhimbja e mesit zgjidhet vetë brenda disa javësh.
Ka shumë shkaqe të dhimbjeve të mesit. Kjo nganjëherë ndodh pas një lëvizje të veçantë të tilla si ngritja e një peshe apo përkulja . Mosha gjithashtu luan një rol në dhimbjen e mesit.
Duke u shtyrë në moshë dhe shpina ‘mplaket’ me ne. Kalimi i viteve shkakton ndryshime degjenerative në shpinë. Këto ndryshime mund të fillojë në '30 - apo edhe më të rinj - dhe mund të na bëjnë të prirur për dhimbje mesi, sidomos në qoftë se ne e teprojmë me aktivitete.
Këto ndryshime të plakjes, megjithatë, nuk i lejojnë që shumica e njerëzve të jenë produktiv dhe përgjithësisht pa-dhimbje . Ne kemi parë të gjithë 70-vjeçar në maratonë i cili, pa dyshim, ka ndryshime degjenerative në shpinë !
Mbiaktivitet –Sforcimet (Over-activity)
Një nga shkaqet më të zakonshme të dhimbjeve të mesit është dhëmbja muskulare nga mbi-aktivitetet. Muskujt dhe fibrat ligamentare mund të mbitendosen ose të lëndohen.
Kjo vjen pas një loje golfi apo diçka tjetër në fillim të sezonit, ose kur punojmë shumë apo heqja –pastrimi i borës në oborr në një ditë. Ne të gjithë jemi të njohur me këtë "ngurtësim" dhe dhimbje mesi - dhe në zona të tjera të trupit - që zakonisht kalon brenda disa ditësh.
Disa njerëz zhvillojnë dhimbje mesi që nuk kalon brenda disa ditësh. Kjo mund të thotë se ka një dëmtim në një disk.
Çarja apo grisje e Diskut. Çarje të vogla në pjesën e jashtme të diskut (annulus), ndonjëherë ndodhë me plakjen. Disa njerëz me çarje të diskut mund të mos kenë asnjë dhimbje . Të tjerë mund të kenë dhimbje që zgjat për disa javë, muaj, ose edhe më të gjatë. Një numër i vogël i njerëzve mund të zhvillojë dhimbje të vazhdueshme që zgjat për vite dhe është mjaft invazlidizuese. Pse disa njerëz kanë dhimbje dhe të tjerët nuk kanë nuk dihet mirë.
Hernia diskale. Një tjetër lloj i zakonshëm i lëndimeve diskale është ‘rrëshqitja e diskut’ që në gjuhën mjekësore quhet hernie diskale.
Hernia diskale është një prej shkaktarëve të shpeshtë të dhembjeve të shpinës.
Simptomat më të shpeshta të hernies diskale lumbale mund të jenë dhembja përgjatë këmbës si dhe humbje të ndjeshmërisë përgjatë këmbës; varësisht prej nivelit ku ka ndodhë hernia vjen deri te ndryshimi sensitiv i zonës nga nervi i komprimuar. Po ashtu, ndrydhja e rrënjës nervore mund të shkaktoj rënie të forcës muskulore duke shkaktuar edhe dobësim të forcës muskulore të shputës dhe tërë këmbës.
Secila unazë është lidhur me njëra-tjetrën me diskun ndërunazor. Disku intervertebral është një pllakë kërcore e cila anash ka ligamentet të cilat e mbajnë diskun mes unazave. Roli i diskut është t’i mundësoj boshtit kurrizor të njeriut lëvizje në gjitha drejtimet. Si pasojë lëvizjeve të ndryshme që bën njeriu gjatë punës dhe aktiviteteve të veta jetësore, vjen deri te lëndimi I diskut apo degjenerimi i diskut duke kaluar nga një masë e butë në një masë më të fortë.
Po ashtu, si pasojë e këtyre degjenerimeve, por edhe e ndonjë ngritjeje peshe apo ndonjë lëndimi, shfaqet ‘rrëshqitja e diskut’ apo hernia diskale.Disku i hernizuar lëviz në drejtim të strukturave nervore përreth ku mund të bëj dëmtim direkt apo indirekt të elementeve nervore apo edhe palcës kurrizore.
Shkalla e dëmtimit të shkaktuar nga disku varet nga niveli i unazës, por edhe nga drejtimi i daljes së diskut. Ky disk ndonjëherë shkon në drejtim anësor ku gjenden rrënjët nervore duke shkaktuar dhembje të fortë të mesit dhe këmbeve. Kur disku del në drejtim medial kah palca kurrizore, atëherë përveç dhembjeve, mund të shkaktoje edhe çrregullime të ndjeshmërisë dhe të sfinktereve. Në këtë rast pacienti ka pengesa në urinim dhe kjo quhet Sindroma e kaudes ekuine. Në këto raste indikacioni për intervenim kirurgjik është urgjent.
Pra një disk rrëshqet kur qendra e saj si-pelte (bërthama) shtyn kundër unazës saj të jashtme (annulus). Nëse disku është grisur apo çarë shumë ose lënduar , bërthama mund të dalë përgjatë gjithë rrugës . Kur disku del jashtë prolabon në drejtim të kanalit kurrizore, ajo vë në presion nervat e ndjeshmërisë kurrizore duke shkaktuar dhimbje.
Sepse një disk i rrëshqitur apo i herniuar në mes të shpinës shpesh vë në presion rrënjët nervore që shkojnë në kofshë, kërcir dhe këmbë, dhimbje shpesh ndodh në vithe dhe përgjatë këmbës. Kjo është prekja e nervit shiatik apo iskiatikalgjia.
Një hernie diskale shpesh ndodh nga ngritja e peshave , shtyrja, tërheqja, përkuja apo lëvizjet gjarpëruese.
Degjenerimi i Diskut
Me moshën, disqet intevertebral fillojnë të dëmtohen dhe tkurren. Në disa raste, ata mund të shkatërrohen krejtësisht dhe të shkaktojnë nyjet e faceteve të prekin , fërkojnë kundërejt njëra mbi tjetrën.Duke dhënë dhimbje dhe ngurtësim.
Ky dëmtim "wear and tear" në nyjet e facetave referohet si osteoarthritis. Kjo mund të çojë në probleme të tjera, përfshirë këtu edhe stenozën kurrizore.
Është rrëshqitja e një vertebre mbi tjetrën.
Ndryshimet nga plakja dhe dëmtimi " wear and tear’ e bëjnë të vështirë që nyjet dhe ligamentet për të mbajtur shpinën në pozicionin e duhur.Rruazat lëvizin më shumë se sa duhet dhe një rruazë mund të rrëshqas përpara në krye të një tjetër. Nëse rrëshqitja përparon shumë eshtrat mund të fillojnë të shtypin nervat shpinor (kurrizore).
Stenoza Spinale
Stenozë kurrizore ndodh kur hapësira rreth palcës kurrizore ngushton dhe e vë në presion palcën kurrizore dhe nervat.
Kur disqe intervertebral kolapsohen dhe osteoarthritis zhvillohet, organizmi mund të përgjigjet duke rritur kockë të re në nyjet e faceteve për të ndihmuar mbështetjen e rruazave. Me kalimin e kohës, kjo rritje e jashtëzakonshme e kockave - quhet Spurs - mund të çojë në një ngushtim të kanalit kurrizore. Osteoarthritis gjithashtu mund të shkaktojë trashje të ligamenteve që lidhin rruazat, e cila mund të kufizojë kanalin kurrizor.
Skoliozë
Skoliozë quhet deformimi që vjen si rrjedhojë e një kurbimi anësor të një segmenti të shtyllës kurrizore ndaj boshtit gjtësor të saj, gjë që e bë atë të duket në formën "S" ose "C" që normalisht duhet të jetë e drejtë e të ketë formën e "I". Pra Skolioza përfaqëson të shtrembëruarit anësor dhe rrotullues të shtyllës kurrizore. Kemi të bëjmë me një dëmtim 3 dimensional.
Kjo kurbë anormale e shtyllës kurrizore haste zakonisht te fëmijët, më shpesh gjatë viteve të tyre të adoleshencës. Ajo gjithashtu mund të zhvillohet në pacientët e moshuar të cilët kanë osteoartrit. Ky shtrembërim kurrizore mund të shkaktojë dhimbje mesi.
Shkaqe të tjera
Ka shumë shkaqe të tjera të dhimbjes mesit disa prej të cilave mund të jenë serioze. Nëse ju keni sëmundje vaskulare apo arteriale, një histori të kancerit, apo dhimbje që është gjithmonë aty, pavarësisht nivelit tuaj të aktivitetit apo pozicionit, ju duhet të konsultoheni me mjekun tuaj të kujdesit parësor.
Dhimbja e mesit ndryshon. Ajo mund të jetë e mprehtë ose shpuese. Ajo mund të jetë e shurdhër, ose të ndjehen si ngërç .Lloji i dhimbjes që keni do të varet nga shkaku themelor i dhimbjeve të mesit.
Tek shumica e njerëzve do të gjeni se mbështetja ose shtrirja do të përmirësojë dhimbje e mesit, pa marrë parasysh shkakun themelor.Njerëzit me dhimbje mesi mund të përjetojnë disa nga këto.
Dhimbja duket se kalon nga vithet, kofsha dhe këmba, gjer në shputën e këmbës. Madje një tkurrje e kolonës mund ta pengojë personin të përkulet përpara. Ndonjëherë dhimbja shkon deri në gju dhe faktori që e shkakton këtë nuk kuptohet lehtë.
Pavarësisht nga mosha apo simptomat, në qoftë se dhimbja e mesit nuk përmisohet brenda disa javësh, apo është e lidhur me ethe, të dridhura, ose humbje të papritur peshe, ju duhet të telefononi mjekun tuaj.
Historia Mjekesore dhe Ekzaminimi fizik Pas diskutimit të simptomave tuaja dhe historisë mjekësore, mjeku do të ekzaminojë shpinën. Kjo do të përfshijë inspeksionin –shikimin e shpinës dhe palpacionin-prekjen për të zbuluar zonat e dhimbshme. Mjeku mund tju kërkojë të përkuleni përpara, pas anash- në krah për të parë kufizim të lëvizjeve apo dhimbje.
Mjeku mund të masë apo vlersojë funksionin e nervave në këmbë. Kjo përfshin kontrollin e reflekseve në gjunjë dhe në kycin e këmbës, si edhe testimi i forcës dhe ndjeshmërisë. Ky ekzaminim mund të nxjerri në pah prekjen serioze të nervave.
Testet Imazherike Teste të tjera të cilat mund të ndihmojnë mjekun për të konfirmuar diagnozën përfshijnë:
X-rays apo Radiografia. Edhe pse ato vizualizojnë vetëm kockat, X-ray mund të ndihmojë në përcaktimin nëse keni shkaqet të dukshme të dhimbjeve të mesit. Ajo do të tregojë për eshtra të thyera-fraktura, ndryshimet e plakjes, kthesa-kurbat, apo deformime. X-ray nuk tregon për disqet, muskujt, ose nervat.
Rezonanca Magnetike Imazherike (MRI). Ky ekzaminim mund të krijojë imazhe më të mira të indeve të buta, të tilla si muskujt, nervat, dhe disqet kurrizore. Kushte të tilla si një hernia diskale ose një infeksion janë më të dukshme në një MRI scan.
Tomografia e Kompjuterizuar Axiale (CAT). Nëse mjeku dyshon një problem të kockave, ai ose ajo mund të sugjerojnë një hulumtim me CAT scan. Ky ekzaminim është si një X-ray tre-dimensionale dhe fokusohet në kockat.
Scaneri i kockave (Bone scan). Një scan i kockave mund të sugjerohet nëse mjeku ka nevojë për më shumë informacion për të vlerësuar dhimbjen tuaj dhe për të siguruar se dhimbja nuk është nga një problem i rrallë si kanceri apo infeksion.
Densitomeria Kockore (DEXA Scan). Nëse osteoporoza dyshohet mjeku mund të urdhërojë një test të densitetit të kockave. Osteoporozën dobëson kockat dhe i bën ato më shumë të prirura për tu thyer . Osteoporozën në vetvete nuk duhet të shkaktojë dhimbje mesi, por frakturat- thyerjet e vertebrave nga osteoporoza mund të shfaqen.
Në përgjithësi, trajtimi i dhimbjes së mesit bëhet me njërën prej tri kategorive: Medikamente, fizioterapi dhe kirurgji.
Keshilla mjekesore
Medikamentet. Disa medikamente mund të përdoren për të ndihmuar lehtësimin e dhimbjeve tuaja.
Mjekesia Fizike.
Dhimbja e mesit mund të japi kufizim të aktiviteteve ditore të përditshme. Medikamentet dhe trajtime fizikale (fizioterapia) shpesh të kombinuara bashkë lehtësojnë dhimbjet mjaftueshmërisht për të bërë të gjitha gjërat që ju doni të bëni.
Kinesioterapia
Fizioterapia mund të përfshijnë modalitetet pasive të tilla si ngrohje, akull, ultrazëri, masazh, dhe stimulim elektrik. Terapia aktive përbëhet nga ushtrime stretchingu, ngritje peshash dhe ushtrimet kardiovaskulare. Ushtrimet e mesit për të rivendosur lëvizjen dhe forcën mund të jetë shumë e dobishme në lehtësimin e dhimbjes.
Bracet zakonisht perdoren shpesh. Nga Bracet më të zakonshme është një tip-korse që vendoset në shpinë dhe në pjesën e përparme të barkut.Bracet nuk janë gjithmonë të dobishme, por disa njerëz raportojnë se ndihen me të më rehat dhe më të qëndrueshëm.
Chiropractic ose terapia e manipulimit është dhënë në shumë forma të ndryshme. Disa pacientë kanë lehtësim të dhimbjes së mesit me këto trajtime.
Traksion është përdorur shpesh, por pa prova shkencore për efektivitetin.
Tjera programe të bazuara në ushtrime, të tilla si Pilates ose yoga janë të dobishme për disa pacientë
Injeksion epidural me steroide. Në këtë procedurë, steroidët injektohen në shpinë për të zvogëluar inflamacionin lokal.
Ka dëshmi të mira që injeksionet epidurale mund të jenë të suksesshëm në 42-56% të pacientëve të cilët nuk kanë pasur përmisim me trjatim konservativ (jokirurgjikal) nga 6 javë ose më shumë.
Kirurgjia për dhimbjen e mesit duhet të konsiderohet vetëm kur mundësitë e trajtimit jokirurgjikal janë provuar dhe kanë dështuar. Eshtë e mirë të provonen opsionet jokirurgjikale për 6 muaj deri në një vit para se të merret në konsideratë kirurgjia.
Përveç kësaj, operacioni duhet të të merret në konsideratë vetëm në qoftë se mjeku burimin e dhimbjen tuaj.
Kirurgjia nuk është trajtimi apo opsioni i fundit që mund të bëhet "kur të gjithë opsionet e tjera kanë dështuar." Disa pacientë nuk janë kandidatë për kirurgji, edhe pse ata kanë dhimbje sinifikative dhe trajtimet e tjera nuk kanë dështuar . Disa lloje të dhimbjes kronike të mesit thjesht nuk mund të trajtohen me kirurgji.
Vetëm një përqindje e vogël e pacientëve me hernie diskale të mesit kërkojnë kirurgji. Kirurgjia e shpinës është e rekomanduar zakonisht vetëm pas një periudhe të trajtimit jokirurgjikal kur nuk lirohen simptomat e dhimbshme.
Microdiskectomi. Procedura më e zakonshme kirurgjikale për hernien diskale të mesit është microdiskectomia lumbare. Microdisketomia përfshin heqjen e pjesës së herniuar apo rrëshqitur të diskut dhe çdo fragment tjetër që bën presion mbi nervat kurrizore.
Fuzioni Spinal. Kjo është në thelb një proces "saldimi".Ideja themelore është që të bashkohen së bashku rruazat e dhimbshme në mënyrë që ata të shërohen në një kockë të vetme dhe solide.
Fuzioni Spinal (saldimi i unazave) eliminon lëvizjet midis unazave(vertebrave) kurrizore. Kjo është një opsion kur lëvizja është burim i dhimbjes. Për shembull, mjeku mund rekomandojë fuzionin spinal nëse keni paqëndrueshmëri të shtyllës kurrizore, një kurbë të keqe (scoliosis), ose degjenerim të rëndë të një ose më shumë prej disqeve .Teoria është nëse segmentet kurrizorë të dhimbshme nëse nuk lëvizin, ato nuk do të dëmtojnë.
Fusioni i rruazave (unazave) të mesit kanë qenë kryer për dekada të tëra. Një shumëllojshmëri e teknikave kirurgjikale kanë evoluar. Në shumicën e rasteve, përdoret graft kockor për të fuzionuar unazat. Vida, shufra (rod), apo një "kafaz" janë përdorur për të mbajtur shpinën të qëndrueshme, ndërsa grafti kockor shërohet.
Operacioni mund të bëhet përmes barkut , në anën tuaj, shpinë, ose një kombinim i këtyre. Ekziston edhe një procedurë që është bërë përmes një hapje të vogël pranë kërbishtit . Asnjë procedurë nuk është provuar që të jetë më e mirë se një tjetër.
Rezultatet e fuzionit kurrizorë për dhimbjen e mesit ndryshojnë. Ajo mund të jetë shumë efektive në eliminimin e dhimbjes, mund të mos e heq dhimbjen, dhe diçka ndërmjet tyre. Shërimi i plotë mund të marrë më shumë se një vit.
Zëvëndësimi i Diskut. Kjo procedurë përfshin heqjen e diskut duke e zëvendësuar atë me pjesë artificiale, të ngjashme me zëvendësimet e këllqeve ose gjurit (protezat).
Qëllimi i zëvendësimit të diskut është që të lejojë segmentet kurrizore për të mbajtur disi fleksibilitet dhe për të ruajtur më shumë lëvizje normale.
Operacioni bëhet përmes barkut zakonisht në dy disqet e poshtëm të shpinës