Çfarë është dhimbja dhe si të përballemi me të?

Dhimbja është një eksperiencë e pakëndshme sensore dhe emocionale e lidhur me një dëmtim indor aktual ose potencial ose e përshkruar si e tillë.

Në këtë përcaktim fshihen disa koncepte mjaft të rëndësishme:

• Eksperiencë e pakëndshme sensore dhe emocionale. Ndryshe nga ndjesitë e tjera si shikimi, dëgjimi, nuhatja, shija dhe prekja, dhimbja është gjithnjë e lidhur me një emocion të pakëndshëm. Mendo për një cast eksperiencat e dhimbshme që ke kaluar – ka qënë ndonjëra e këndshme?
• Dëmtim indor aktual ose potencial. Kur sillni ndërmend dhimbjet që keni kaluar ju kujtohet se ato janë shkaktuar nga dëmtime indore si lacerime, tërheqje, përdredhje, djegie, fraktura, etj.

Pse kam dhimbje?

Ne dimë se dhimbja është një sinjal paralajmërues se dicka nuk shkon mirë në trupin tonë. Ajo na lejon të kuptojmë dëmtimin, ta lokalizojmë atë dhe na mobilizon për përgjigjen e stresit. Ajo është si një sirenë e fortë që na thotë: kujdes! kujdes! dicka nuk shkon! dil nga situata dhe gjej cfarë nuk shkon!

Por disa herë sistemi i paralajmërimit shkakton një alarm të panevojshëm ose më të madh se c’duhet. Kjo “sirenë alarmi“ vazhdon të ushëtijë edhe kur nuk ka dëmtim apo sëmundja është shëruar.

Në disa lloj dhimbjesh kronike shumë ekzaminime dhe teste laboratorike nuk gjejnë ndonjë dicka anormale që të shpjegojë dhimbjen; në këto raste mjeku shpesh i thotë pacientit “dhimbja është në kokën tënde“.

Fakti se gjithë testet laboratorike janë normale nuk do të thotë se ajo është psiko-gene. Crregullimet psikiatrike dhe simulimi janë shumë të rralla në pacientët me dhimbje kronike.

Nga ana tjetër duhet të dimë se dhimbja kronike con në pasoja psikologjike si depresion, ankth ose stres. Një ose disa nga këto pasoja hasen në shumicën e pacientëve me dhimbje kronike, por nuk do të thotë se shkaku i dhimbjes është psikogen.

Për pacientin me dhimbje kronike një nga gjërat më të rëndësishme që mund të bëjë mjeku është t’i thotë: unë ju besoj se po vuani nga dhimbja dhe do të përpiqem t’ua lehtësoj, bile dhe pa e gjetur shkakun e saj.

Si veprohet me dhimbjen kur nuk mund ta gjejmë apo trajtojmë shkakun e saj? Shembuj të tillë ka plot psh:

• Dhimbja e kokës dhe migrena. Pasi kemi përjashtuar (me analiza dhe ekzaminime të ndryshme) dicka “të tmerrshme” brenda kokës, ajo cka mbetet është trajtimi i dhimbjes.
• Dhimbja e mesit me rritjen e moshës. Rrallë këshillohet operacioni dhe i vetmi mjekim është menaxhimi i dhimbjes.
• Dhimbja e artritit. Kycet mahisen, deformohen apo shqyhen dhe shpesh nuk mund të shërohen. Në këto kushte kontrolli i dhimbjes (dhe jo riparimi i kycit) bëhet synimi kryesor i trajtimit.

Ku mund të drejtohem për ndihmë?

Nëqoftëse dhimbja nuk ju qetësohet me analgjezikëtqë jepen pa recetë në farmaci ose vazhdon më gjatë se sa e mendonit, atëhere drejtohuni tek mjeku i familjes.

Nqs mjekimi i dhënë nga ky i fundit nuk ju qetëson, atëhere drejtohuni tek një klinikë dhimbjesh. Në këto klinika do të gjeni personel mjekësor i cili do t’ju besojë, do t’ju kuptojë dhe do t’ju ndihmojë për të qetësuar dhimbjen e fortë të paqetësuar deri tani.

Cfarë trajtimesh mund t’ju ofrohen?

Për të kontrolluar dhimbjen ka një sërë trajtimesh. Disa prej tyre veprojnë në një pjesë të pacientëve, kurse në pjesën tjetër nuk veprojnë. Kjo shpjegohet me faktin që dhimbja është një përvojë individuale.

Doktori mund të provojë tek ju një numër trajtimesh me shpresë se do të jenë të suksesshme. Kjo nuk do të thotë se ai “po bën prova“. Disa herë trajtimet nuk japin rezultat qysh në fillim dhe duhen disa javë për të vlerësuar efektivitetin e tyre. Në raste të tjera ato veprojnë në fillim, por me kalimin e kohës efekti ulet.

Medikamentet.

• Qetësuesit e dhimbjes (analgjezikët) ndahen në të dobët (paracetamoli, aspirina) dhe të fortë (morfina, petidina etj). Për lloje të ndryshme dhimbjesh ka medikamente të vecanta.
• Rregull i përgjithshëm për medikamentet e dhimbjes është dhënia e tyre me orar të caktuar dhe jo vetëm kur ke dhimbje. Në vizitat e mëpasme bëhet përshtatja e dozave ose zëvendësimi me medikamente të tjera derisa të arrihen rezultate të kënaqshme.
• Në dhimbje shumë të forta trajtim i vetëm efektiv mbeten opioidet (morfina, petidina etj); të përdorura sipas porosisë së mjekut, këto medikamente janë të parrezikshme dhe nuk përbëjnë rrezik “drogimi“.

Fizioterapia. Ushtrimet dhe lëvizjet e kontrolluara të pjesës që dhemb shpesh ndih-mojnë në rivendosjen e funksionit të muskujve dhe artikulacioneve të ngrira.

Injeksionet. Disa medikamente japin efekt më të mirë kur injektohen afër vendit të dhimbjes ose përgjatë rrugës së nervit që përcon dhimbjen. Disa herë mund të lihet një fill plastik (kateter) në zonën e dhimbjes nëpërmjet të cilit hidhet ilac herëpashere.

Stimulimi elektrik(TENS-i). I vendosur mbi lëkurë redukton ndjesinë e dhimbjes në zona të vecanta.

Suporti psikologjik realizohet nga psikologu nëpërmjet teknikave të relaksimit dhe bio-feedbackut.

Terapi shtojcë të tilla si manipulimi i artikulacioneve, acupunctura, proloterapia, etj janë të dobishme. Nëqoftëse ju dëshironi të provoni ndonjërën prej tyre mos nguroni t’ia thoni doktorit të dhimbjes, i cili do t’ju mirëkuptojë.

A ka gjëra të tjera që mund t’ju ndihmojnë ?

Po! Më e rëndësishmja është: mos e humb shpresën. Në botë vazhdimisht ndodhin zbulime dhe ide të reja të cilat përqafohen nga specialistët e dhimbjes.

Është e rëndësishme ruajtja e aktivitetit fizik dhe mendor. Provo të bësh aktivitet fizik të përditshëm, por mos e teproni. Ecja ose noti janë vecanërisht të dobishme për shumë njerëz.

Vish këpucë të rehatshme që nuk e deformojnë qëndrimin tuaj.

Provo të ruash aktivitetet shoqërore, vecanërisht kontaktet me familjen dhe shokët.

Përvoja e dhimbjes kronike prek jo vetëm vuajtësin, por edhe njerëzit përreth, vecanërisht familjen. Provo që ndjenjat negative t’i ndash me personelin mjekësor, kurse momentet e mira me familjen dhe miqtë.

Provo të krijosh një marredhënie të ndershme me personelin mjekësor që po punon për ty. Ata janë me ty, sepse të besojnë për dhimbjen që ke dhe dëshirojnë të të ndihmojnë.

Provo të mos kërkosh këshilla nga shumë burime, sepse shpesh ato janë kontradi-ktore dhe të bëjnë konfuz. Doktorët, ashtu si dhe profesionistët e tjerë, kanë rrugët e tyre të preferuara për punën. Disa janë më të specializuar në teknika të vecanta. Nëqoftëse një doktor dhimbjesh e ndjen se ju mund të përfitoni më shumë nga një teknikë që ai nuk e di aq mirë, atëhere do t’ju dërgojë tek një specialist tjetër. Po ashtu nëqoftëse ju e ndjeni se mund të përfitoni më shumë nga një lloj trajtimi, diskutojeni pa hezitim me mjekun tuaj.

Së fundi kënaqu edhe nga gjërat e vogla në jetë dhe gëzoju momenteve, ditëve dhe javëve pa dhimbje.

Klinikat e dhimbjes:

1. Diagnostikojnë dhe trajtojnë syndrome mjaft të zakonshme, por pak ose aspak të trajtuara nga mjekësia tradicionale si sindromi myofascial, fibromialgia, dhimbja kronike pelvike etj. Optimizojnë trajtimin medikamentoz dhe analgjezikët shpesh i kombinojnë me medikamente që lirojnë muskujt apo përmirësojnë gjumin.
2. Për trajtim përdorin gjerësisht injektimet eTrP, të fasetave, të artikulacionit sacro-iliac, epiduralet, blloqet nervore, proloterapinë, ozon-terapinë, stimulimin elektrik të nervave (TENS-in)
3. Komponentë të ndryshëm të fizioterapisë si ushtrime, masazh, traksion, “spray& stretch“, komprimim iskemik

Një këshillë: dhimbjen akute trajtoje sa më shpejt (brenda tre muajve) dhe sa më mirë, sepse kur bëhet kronike ajo trajtohet me shumë vështirësi.