Preparatet të cilat kanë hekur elementar në dozën 40-50 mg për një tablet, mund të përdoren dhe si suplemente ushqimore (integratore alimentare).
Ka raste që nuk arrihet rezultati i dëshiruar dhe kjo mund të vijë nga:
Rrugët alternative të marrjes së hekurit
Në disa raste kur nuk është e mundur të meret hekur nga goja: si tek fëmijët, tek personat jo normale, tek personat të cilët dhurojnë vazhdimisht gjak, tek pacientët të cilët nuk tolerojnë terapinë orale sidomos tek pacientët me colit ulçeroz, M.Crohn, M.Ossler, sprue tropikale, tek pacientët e hemodializuar, tek pacientët të cilët përdorin eritropoietinë të merret në rrugë parenterale (I/V ose I/M).
Në këto raste duhet patur parasysh se kur meret me rrugë I/V ekziston mundësia e reaksioneve anafilaktike, prandaj duhen bërë në prani të mjekut. Ndërsa kur jepen I/M të administrohet thellë, të ndryshohet vazhdimisht vëndi sepse mund të imprenjohet (njolla të errëta) në lekurë dhe të japi dhimbje në vëndin e shpimit.
Fillimisht duhet bërë prova e hipersensibilitetit duke injektuar 0.5 ml I/M dhe pas 1 ore administrohet doza e plotë. Ndërsa kur do të injektohet I/V, pasi bëhet prova e hipersensibilitetit nëse preparati është në flakone 2 ml administrohet i paholluar me 1 ml/min (SHBA) ndërsa një mënyrë tjetër është të bashkosh të gjithë dozën që do ti jepet pacientit në 100 ml sol. fiziologjik 0.9% dhe të administrohet me 1 ml/min për 5 minutat e para dhe pastaj të shtohet gradualisht doza me 2-3 ml/min (Mbretëria e Bashkuar).
Është dhe konfirmues i diagnozës (diagnoza terapeutike). Diagnoza e AF vendoset plotësisht pas 1 muaji nga fillimi i mjekimit, sepse duhet dhe kriteri terapeutik.
Si rregull Hb duhet të rritet me 2 gr/dl çdo 3 javë (0.15-0.2 gr/dl/ditë). Rritja e Hb është më e theksuar sa më e thellë të jetë anemia. Në ditën e 7-8 (dita e 5-10) nga fillimi i mjekimit pritet kriza retikulocitare (rritja e retikulociteve që fillon në ditën 3-4 të mjekimit dhe arrin pikun në ditën 7-10) që është aq më e madhe sa më e theksuar të jetë anemia.
Trajtimi me hemotransfuzione tek një pacient me anemi ferriprive mund të shkaktojë një rritje të retikulociteve për shkak të përmbajtjes së hekurit në të (450 ml gjak i plotë përmbajnë rreth 250 mg hekur). Gjithsesi Anemia Ferriprive është një anemi kronike dhe rallë, sidomos tek moshat e reja që e suportojnë mirë aneminë, kërkon hemotransfuzion. Për 4-6 javë mjekim të rregullt me dozë terapeutike duhet të normalizohet klinika, laboratori, me përjashtim të ferritinemisë që kërkon teorikisht dhe 6 javë të tjera mjekim për tu normalizuar.
Në shkallët e lehta dhe të moderuara të anemisë nuk pritet një përgjigje e rëndësishme retikulocitare. Pas tre muaj nga fillimi i preparatit të hekurit, duhet bërë vlerësimi i plotë i mjekimit me: vlerësimin e vlerës së Hb dhe Ht, konstanteve eritrocitare (MCV, MCH, MCHC), popullatës eritrocitare në serinë e kuqe dhe vlerës së rezervave të hekurit në organizëm (ferritinemisë, sideremisë dhe saturimin e transferinës).
Në shkallët e lehta dhe të moderuara të anemisë nuk pritet një përgjigje e rëndësishme retikulocitare. Pas tre muaj nga fillimi i preparatit të hekurit, duhet bërë vlerësimi i plotë i mjekimit me: vlerësimin e vlerës së Hb dhe Ht, konstanteve eritrocitare (MCV, MCH, MCHC), popullatës eritrocitare në serinë e kuqe dhe vlerës së rezervave të hekurit në organizëm (ferritinemisë, sideremisë dhe saturimin e transferinës).
Në fillim mjekimi (jo vetëm hekuri për Aneminë Ferriprive, por dhe vitaminat e përdoura për trajtimin e Anemisë Megaloblastike) ndikon në përmirësimin e klinikës (dhe të ndryshimeve laboratorike) dhe pasi këto normalizohen do të kalojë për mbushjen e depove. Në rastet kur nuk hiqet shkaku do të vazhdohet mjekimi që të mbahen depot e mbushura (për të mos i rizbrazur përsëri).
Mjekimi mund të vazhdojë dhe pas tre muaj nëse nuk është arritur rezultati i duhur (normalizimi i ferritinemisë) dhe që mund të vijë nga: mosmarrja e rregullt e mjekimit, persistenca e shkakut etj.
Treguesit e serisë së kuqe mund të normalizohen më vonë se normalizimi i Hb. Kur ndodh remisioni, popullata hipokrome mikrocitare do të zëvëndësohet me popullatën normokrome, normocitare. Përsa i përket lezioneve epiteliale, rigjenerimet në gjuhë dhe tek thonjtë janë më të shpejta. Rigjenerimi i papilave fillon pas 1-2 javësh nga fillimi i mjekimit dhe pas 3 muajsh normalizohen plotësisht. Ndyshimet tek thonjtë rregullohen plotësisht pas 3-6 muaj. Gastriti atrofik në përgjithësi nuk i përgjigjet mjekimit sidomos tek personat e moshuar, ndërsa tek ata nën moshën 30 vjeç mund te rigjenerohet pothuajse plotësisht. Po kështu dhe disfagia.
Rifillimi i sëmundjes (relapsi) mund të lidhet me mos përfundimin e plotë të mjekimit ose kur shkaku nuk është eleminuar.
Në rast marrje aksidentale të një sasie të madhe hekuri, duhet të bëhet lavazhi gastrik, lavazh me sol. NaHCO3 1% dhe mund të përdoret dhe desferoksiaminë nga goja.
Niveli i ferritinemisë (serum ferritin) është indikatori më i besueshëm i depove të hekurit. Përjashtime bëjnë sëmundjet e heparit, tumorale, AF e trajtuar. Tek infantët me defiçit të hekurit ka një rritje të serum ferritin në vlerat normale në javët e para të mjekimit. Megjithëse përgjigja hematologjike ndodh në 3 javët e para, nuk ka rritje të ferritinemisë, pra tek adultët nuk do të rritet ferritinemia derisa Hb të arrijë vlera normale (this study indicates that standard treatment of iron deficiency anemia in adults does not cause a rise in serum ferritin until hemoglobin levels are normal).
Në rast anemie, kolapsi, shoku do të furnizohen me gjak organet të cilat kanë më shumë rëndësi (zëmra, truri, pulmonet, veshka) dhe do të pakësohet furnizimi i organeve të tjera (lëkura, Ap.G-I, muskujt). Defiçiti i hekurit shprehet fillimisht ose të shtyn të shkosh tek mjeku me shfaqjen e anemisë ferriprive (ose të paktën klinika e prekjes së funksionit të iron-proteinave të cilat nuk transportojnë O2 nuk i kushtohet vëmëndja e duhur derisa defiçiti i hekurit të bëhet plotësisht i qartë).
Anemia është një shqetësim i shpeshtë në moshën pediatrike. Në këtë grup, anemia mund të ketë në mënyrë të rëndësishme më shumë komplikacione se tek adultët e rinj dhe mund të dëmtojë në mënyrë të rëndësihme kualitetin e jetës. Prevalence e anemisë luhatet nga 8-44 % me prevalencë më të lartë tek meshkujt që janë mbi moshën 85 vjeç.
Studimi NHANES-III e WHO zbuloi një prevalencë të anemisë deri 11 % tek meshkujt dhe 10.2 % tek femrat e moshës mbi 65 vjeç.
Multiple pathophysiologic abnormalities in a single patient are well known. Zbulimi i secilës prej këtyre anormaliteteve kontribuon në mënyrë të rëndësishme në përmirësimin e rezultatit të përgjithshëm kundrejt parametrave fiziologjik si dhe në kualitetin e jetës.
Popullatat të cilat janë në rrezik për të zhvilluar defiçit të hekurit duhen marrë në konsideratë për terapi profilaktike me hekur (shtatëzani dhe ushqyerje me gji, gratë me menorrhagji, prematurët, fëmijët, femrat në periudhën riprodhuese, dhuruesit e rregullt të gjakut, pacientët të cilët përdorin terapi të vazhdueshme me aspirinë, përdoruesit e dietës strikte vegjetariane).
Grave shtatëzane u është dhënë supplement hekuri që në Luftën e II Botërore. Zakonisht jepet në kapsula që përmbajnë vitamina-mikroelemente (midis të tjerave calcium dhe hekur). Nëse një grua shtatëzane është anemike (hemoglobin <11 g/dL), përdoret hekur në at a different time of day than calcium because calcium inhibits iron absorption. Praktika e administrimit rutinë të hekurit tek gratë shtatëzane has been challenged recently; megjithatë terapia profilaktike me hekur gjatë gjysmës së dytë të shtatëzanisë (akoma më tepër tek ato që janë me AF dhe trajtohen sipas protokollit) është e vlefshme dhe po kështu matja e serum iron and ferritin.
Suplementet (shtesat) e hekurit në dietën e fëmijëve (infants) është e këshillueshme publikisht. Fëmijët prematurë kanë nevojë për më shumë se infantët. Infantët të cilët rriten shpejt dhe marrin qumësht lope kanë nevojë për më shumë hekur, sepse përqëndrimi i lartë i kalçiumit tëk qumështi i lopës frenon absorbimin e hekurit. Zakonisht fëmijët marrin hekur nga ushqimet e fortifikuara (qumësht, biskota, cereal).
Suplementi i hekurit në popullata që marrin një dietë vegjetariane është i këshillueshëm për shkak se hekuri i hemit (ushqime shtazore) thithet më mirë se hekuri inorganic (non heme iron).
Tek fëmijët e lindur normalisht mund të përdorin 1 mg/kg/ditë, por të fillohet jo më vonë se muaji i 4 i jetës. Tek fëmijët prematurë mund të përdorin 2 mg/kg/ditë, por të fillohet jo më vonë se muaji i 2 i jetës. Profilaksia të vazhdojë gjatë të gjithë vitit të parë të jetës dhe të mos kalojë dozën 15 mg/ditë. Tek gratë shtatëzane përdoret profilaksia me 15-60 mg hekur elementar në ditë, duke filluar nga muaji i 4 i shtatëzanisë. Duhet patur parasysh se bëhet dhe profilaksi me preparate të kalçiumit të cilat do të ulin thithjen e hekurit.
Shumë teste kanë treguar se suplementet e hekurit mund të çojnë në rritjen e sëmundshmërisë nga sëmundjet infektive, sidomos të infeksionve bakteriale. Është parë se tek fëmijët që marrin ushqime të pasuruara me hekur kanë një rrijte të diarresë dhe infeksioneve nga enteropatogjenëve.
Defiçiti i hekurit të mbron nga infeksionet, sepse krijohet një mjedis i pafavorshëm për rritjen bakteriale. Por defiçiti i hekurit mund të pakësojë dhe rezistencën ndaj shtmeve të tjera të infeksioneve virale ose bakteriale si Salmonella typhimurium ose Entamoeba histolytica. Pra suplementet e hekurit kanë përfitime dhe rreziqe në drejtim të sëmundjeve infektive.
Suplementi i hekurit në popullata që marrin një dietë vegjetariane është i këshillueshëm për shkak të the lower bioavailability of inorganic iron than heme iron. Shtesat e hekurit në ushqime në ato vënde ku konsumi i mishit është një pjesë e rëndësishme e dietës është një çështje që diskutohet dhe në disa raste mund të jetë e dëmshme.
Gjeni për familial hemochromatosis (HFe gene) është i shpeshtë (8% of US white population). Në Shqipëri nuk dihet. Por dihet që kemi 7-8 % të popullatës me hemoglobinopati (disa zona dhe më shumë), që si rregull kanë sasi normale ose të tepërt të hekurit në organizëm. Tepricat e hekurit janë shkaktare të sëmundjes së arterieve koronare, infarkteve, disa carcinoma, sëmundje neurodegjenerative meqënëse hekuri luan rol të rëndësishëm në formimin e radikaleve të lira të oksigjenit.
AF është një patollogji që trajtohet lehtë me rezultate shumë të mira nëse eleminohet shkaku dhe mbushen depot e hekurit. Por ajo mund të jetë shfaqje e sëmudjeve me prognozë të keqe si neoplazitë. Prognoza mund të komplikohet nëse pacienti ka sëmundje shoqëruese kardiake apo kardiopulmonare.
Personeli mjekësor dhe njrëzit në përgjithësi duhet të tregojnë një ndërgjegjësim më të madh për defiçitin e hekurit, diagnostikimin sa më të hershëm dhe zbulimin e shkaqeve (etiologjinë). Personeli i Shëndetit Publik në regjionet gjeografike ku defiçiti i hekurit është i shpeshtë, duhet të jenë të ndërgjegjësuar për rëndësinë e defiçitit të hekurit, ndikimin e tij në performancën në punë, rëndësinë për marrjen e hekurit tek gratë shtatëzane dhe tek fëmijët. Shtesat e hekurit në ushqimet që përdoren në këto zona mund të pakësojë këtë problem.
Kufizimi i aktivitetit zakonisht nuk kërkohet. Tek format mesatare dhe të rënda, sidomos tek pacientët në moshë dhe ata me sëmundje kardiopulmonare duhet të kufizojnë aktivitetin e tyre deri sa terapia me hekur të japi rezultat. Këta pacientë kur bëhen hypoksikë ose zhvillojnë insufiçiencë koronare duhet të hospitalizohen dhe të qëndrojnë në shtrat deri në korigjimin e anemisë së tyre me hemotransfuzione. Duhet theksuar se këto masa merren në mënyrë individuale.
March hemoglobinuria mund të shkaktojë defiçit të hekurit dhe në këtë rast trajtimi do të kërkojë dhe modifikimin e aktivitetit. Shmangja e kërcimeve apo përdorimi i atleteve të përshtatshme kur vrapon zakonisht e pakëson hemoglobinurinë.
Hospitalizimi për trajtimin e një pacienti me AF të thjeshtë rallë kërkohet. Mund të kërkohet kur është e nevojshme të identifikohet etiologjia e anemisë (p.sh, identifikimi i burimeve të hemoragjisë kur ka feçe gjak occult me anë të ekzaminimeve endoskopike ose angiografike ose për trajtimin e patollogjive kardiopulmonare të rënduara nga anemia, apo për trajtimin e sëmundjeve madhore (neoplazi, colit ulçeroz).